Triết học tinh thần

Hạnh phúc của con người có hệ tại danh tiếng hoặc danh vọng chăng?

 

VẤN ĐỀ 2

 

HẠNH PHÚC CỦA CON NGƯỜI HỆ TẠI 

NHỮNG ĐIỀU THIỆN NÀO?

 

THOMAS AQUINAS (1225-1274)

 


Thomas Aquinas. Tổng luận thần học: Về hạnh phúc của con người. Phần I-II, vấn đề 1-5. Joachim Nguyễn Văn Liêm và cộng tác viên phiên dịch và dẫn nhập. Tp. Hồ Chí Minh, 2003.


 

MỤC 3

Hạnh phúc của con người có hệ tại danh tiếng

hoặc danh vọng chăng?

 

NGHI VẤN. Hình như hạnh phúc của con người hệ tại danh vọng.

1. Thực vậy, hình như hạnh phúc hệ tại điều được trả cho chư thánh vì những gian truân mà các ngài chịu ở trần gian. Nhưng điều này là danh vọng: vì như thánh Tông đồ đã viết trong thư Roma (8, 18): Những đau khổ hiện thời sánh sao được với danh vọng sẽ được mặc khải cho chúng ta. Cho nên, hạnh phúc hệ tại danh vọng.

2. Vả lại, như Dionysius viết trong chương 4 De Div. Nom.: điều thiện thì tự lan toả ra. Nhưng nhờ danh vọng mà điều thiện của con người được đặc biệt loan truyền cho tha nhân nhận biết: vì theo thánh Ambrosius, danh vọng là sự nhận biết minh bạch và tán dương chứ không phải chi khác. Cho nên, hạnh phúc của con người hệ tại danh vọng.

3. Vả lại, hạnh phúc là điều bền vững nhất trong các điều thiện. Mà hình như điều này là danh tiếng hoặc danh vọng: vì nhờ danh vọng này mà con người đạt được thứ vĩnh hằng nào đó. Vì thế, Boetius viết trong cuốn II De Cons.Các bạn tưởng các bạn bảo đảm được sự bất hoại cho mình khi các bạn nghĩ đến danh vọng của thời hậu lai. Cho nên, hạnh phúc của con người hệ tại danh tiếng hoặc danh vọng.

NHƯNG. Hạnh phúc là điều thiện chân thực của con người. Nhưng có thể có danh tiếng hoặc danh vọng sai nhầm; vì như Boetius viết trong cuốn III De Cons.: Nhiều người được thời danh bởi dư luận sai nhầm của đại chúng. Còn có thể nghĩ ra điều gì bỉ ổi hơn chăng? Vì phàm ai được tán dương cách sai lạc, hẳn phải tự hổ thẹn vì những khen lao đó. Cho nên, hạnh phúc của con người không hệ tại danh tiếng hay danh vọng.

LUẬN GIẢI. Hạnh phúc của con không thể hệ tại danh tiếng hay danh vọng của phàm nhân. Vì như thánh Ambrosius viết: danh vọng là sự nhận biết minh bạch và tán dương, chứ không phải chi khác. Nhưng thực tại được nhận biết thì tương quan một cách khác nhau với sự nhận biết của phàm nhân và với sự nhận biết của Thiên Chúa: vì sự nhận biết của phàm nhân thì phát sinh từ các thực tại; ngược lại, sự nhận biết của Thiên Chúa là căn nguyên của các thực tại được nhận biết. Vì thế, sự hoàn bị của điều thiện nhân loại, được gọi là hạnh phúc, không thể do sự nhận biết của con người phát sinh; nhưng đúng hơn, sự nhận biết của con người về hạnh phúc của ai đó thì phát xuất và phát sinh một cách nào đó bởi chính hạnh phúc của phàm nhân, đã được khởi đầu hay đã hoàn bị. Cho nên, hạnh phúc của phàm nhân không thể hệ tại danh tiếng hay danh vọng. Nhưng điều thiện của con người lệ thuộc vào sự nhận biết mà Thiên Chúa có về con người, như vào căn nguyên. Vì thế hạnh phúc của con người từ thuộc vào danh vọng, mà con người được nơi Thiên Chúa, như vào căn nguyên của nó; theo lời Thánh vịnh (90,15-16): Ta giải cứu và ban nhiều danh vọng, cho sống lâu, tuổi thọ dư đầy, và hưởng ơn cứu độ Ta ban (Tv 91,15).

Đàng khác, còn phải suy rằng, sự nhận biết của con người hay sai nhầm, nhất là trong những điều bất tất riêng lẻ, như các hành vi nhân tính. Và vì thế, danh vọng phàm nhân nhiều khi là gian trá. Nhưng bởi vì Thiên Chúa không thể bị lừa dối, nên danh vọng mà Người ban tặng thì luôn luôn chân thật. Vì thế có lời chép: Ai được Thiên Chúa giới thiệu thì đó là người được chấp nhận (2 Cr 10,18).

GIẢI ĐÁP1. Ở đây, thánh Tông đồ không nói về thứ danh vọng phát xuất từ phàm nhân, nhưng về danh vọng Thiên Chúa ban tặng trước mặt các Thiên thần của Người. Do đó, có lời chép: Con Người sẽ tuyên xưng kẻ ấy trong vinh danh của Cha Người, trước mặt các Thiên thần (Mc 8,38).

2. Nhờ danh tiếng hoặc danh vọng mà điều thiện của ai đó được nhiều người nhận biết, nếu sự nhận biết này là chân thực, thì nó phải xuất phát từ điều thiện hiện hữu trong chính người đó; như vậy danh vọng giả định hạnh phúc hoàn bị hoặc đã khởi đầu. Nhưng nếu sự nhận biết là sai nhầm không phù hợp với thực tại; và tất nhiên là điều thiện không có nơi người được thời danh. Thành thử rõ rệt là danh vọng tuyệt nhiên không thể làm nên con người hạnh phúc.

3. Danh vọng thì không bền vững: hơn nữa do sự đồn thổi thất thiệt thì còn bị mất một cách dễ dàng. Vả giả dụ đôi khi có vẻ bền vững đi nữa, thì đó là do ngẫu nhiên. Nhưng hạnh phúc thì tự nó và luôn luôn có sự bền vững.

 


Bài trước -- Bài tiếp theo

 

 

Ý KIẾN BẠN ĐỌC

Mọi liên lạc và góp ý xin gửi về: dinhhongphuc2010@gmail.com.
Bản quyền: www.triethoc.edu.vn
Chịu trách nhiệm phát triển kỹ thuật: Công ty TNHH Công Nghệ Chuyển Giao Số Việt