Hạnh phúc của con người có hệ tại những vinh dự chăng?

VẤN ĐỀ 2

HẠNH PHÚC CỦA CON NGƯỜI HỆ TẠI 

NHỮNG ĐIỀU THIỆN NÀO?

THOMAS AQUINAS (1225-1274)

Thomas Aquinas. Tổng luận thần học: Về hạnh phúc của con người. Phần I-II, vấn đề 1-5. Joachim Nguyễn Văn Liêm và cộng tác viên phiên dịch và dẫn nhập. Tp. Hồ Chí Minh, 2003.

MỤC 2

Hạnh phúc của con người có hệ tại

những vinh dự chăng?

NGHI VẤN. Hình như hạnh phúc của con người hệ tại những vinh dự.

1. Thực vậy, hạnh phúc hoặc vinh phúc là "phần thưởng của nhân đức”, như nhà Hiền triết viết trong cuốn I Ethic.. Mà xem ra vinh dự là phần thưởng xứng đáng nhất của nhân đức, như nhà Hiền triết viết trong IV Ethic.. Cho nên, hạnh phúc chính yếu hệ tại vinh dự.

2. Vả lại, phàm chi phù hợp với Thiên Chúa và với những bậc vị vọng thì hình như là hạnh phúc tuyệt đối, là điều thiện hoàn bị. Mà vinh dự thì quả là thế, như nhà Hiền triết viết trong cuốn IV Ethic.. Và thánh Tông đồ cũng viết trong thư gửi Timothaeus (1Tm 1,17): Kính dâng một mình Thiên Chúa vinh dự và danh vọng. Cho nên hạnh phúc hệ tại vinh dự.

3. Vả lại, điều mà người đời đặc biệt ước mong là hạnh phúc. Nhưng đối với con người, hình như không có điều gì đáng người đời ước mong hơn là vinh dự: vì người đời thà mất tất cả những chi khác chẳng thà bị tổn thương về vinh dự của mình. Cho nên, hạnh phúc hệ tại vinh dự.

NHƯNG. Hạnh phúc thì có nơi người được hạnh phúc. Nhưng vinh dự thì không có nơi người được vinh dự, đúng hơn có nơi kẻ tôn vinh, là kẻ tỏ lòng cung kính người được vinh dự, như nhà Hiền triết viết trong I Ethic.. Cho nên, hạnh phúc không hệ tại vinh dự.

LUẬN GIẢI. Hạnh phúc không thể hệ tại vinh dự. Thực vậy vinh dự được dành cho ai đó vì một điều trác tuyệt của người ấy; và như thế, vinh dự là dấu chỉ và là một thứ bằng chứng về sự trác tuyệt nơi người được vinh dự. Mà sự trác tuyệt của con người được thẩm định cách đặc biệt theo hạnh phúc, là điều thiện hoàn bị của con người; và theo những thành phần của nó, tức là theo những điều thiện nhờ đó con người được thông dự phần hạnh phúc nào đó. Và vì thế, vinh dự có thể tháp tùng hạnh phúc, nhưng hạnh phúc không thể chính yếu hệ tại vinh dự được.

GIẢI ĐÁP. 1. Như nhà Hiền triết đã viết, vinh dự không phải là phần thưởng vì nó mà những người đức hạnh hoạt động: nhưng thay vì phần thưởng họ đón nhận vinh dự từ tha nhân, như từ những người không có chi vĩ đại hơn để tặng. Nhưng thực ra phần thưởng của nhân đức là chính hạnh phúc, vì hạnh phúc mà những người đức hạnh hoạt động. Còn nếu vì vinh dự mà họ hoạt động, thì không còn là nhân đức nữa, là tham vọng thì đúng hơn.

2. Phải dành vinh dự cho Thiên Chúa và cho những bậc vị vọng, như là một dấu chỉ và bằng chứng của sự trác tuyệt sẵn có, chứ không phải vinh dự làm cho chư vị trở thành trác tuyệt.

3. Do ước muốn tự nhiên được hạnh phúc, với vinh dự tháp tùng, như đã nói trên (LG), mà người đời rất ước muốn vinh dự. Do đó, con người ước muốn được các bậc thông thái đặc biệt tôn vinh, vì qua phán đoán của các bậc này họ cho mình là những người trác tuyệt và vinh phúc.