Vấn đề 4. Về những điều cần để đạt hạnh phúc. Mục 8

VẤN ĐỀ 4

VỀ NHỮNG ĐIỀU CẦN ĐỂ ĐẠT HẠNH PHÚC

THOMAS AQUINAS (1225-1274)

Thomas Aquinas. Tổng luận thần học: Về hạnh phúc của con người. Phần I-II, vấn đề 1-5. Joachim Nguyễn Văn Liêm và cộng tác viên phiên dịch và dẫn nhập. Tp. Hồ Chí Minh, 2003. | Xem thêm: Bản dịch tiếng Anh | Bản dịch tiếng Pháp.

MỤC 8

Sự sum họp của bầu bạn có cần

cho hạnh phúc chăng ?

NGHI VẤN. Hình như các bầu bạn thì cần cho hạnh phúc.

1. Thực vậy hạnh phúc mai hậu thường được Thánh Kinh biểu thị bằng danh từ vinh quang. Nhưng vinh quang hệ tại điều thiện của con người được nhiều người khác biết đến. Do đó, sự sum họp của bầu bạn thì cần cho hạnh phúc.

2. Vả lại, Boetius nói: Chiếm hữu điều thiện nào mà không có ai để chia sẻ cũng chẳng lý thú. Mà sự khoái lạc cần thiết cho hạnh phúc. Cho nên sự sum vầy của bầu bạn bè cũng cần để được hạnh phúc.

3. Vả lại, đức mến được hoàn bị trong hạnh phúc. Mà đức mến bao gồm lòng mến Chúa và yêu người. Cho nên hình như sự sum vầy của bạn bè thì cần để được hạnh phúc.

NHƯNG. Trong sách Khôn ngoan (7, 11) có chép: Cùng với đức khôn ngoan, mọi sự tốt lành đã đến với tôi, nghĩa là cùng với sự khôn ngoan thần linh, thứ khôn ngoan hệ tại việc chiêm ngưỡng Thiên Chúa. Như thế để được hạnh phúc chẳng cần chi khác nữa .

LUẬN GIẢI. Nếu chúng ta nói về thứ hạnh phúc ở đời này, thì phải nói như nhà Hiền triết (IX Ethic.) rằng: người hạnh phúc cần có bầu bạn, không phải để trục lợi, vì người hạnh phúc là người sung túc; cũng không phải để được khoái lạc, vì nơi chính mình người hạnh phúc đã có hoan lạc hoàn bị trong việc đạo đức; nhưng để làm việc thiện, nghĩa là để làm ơn cho bầu bạn, để khoan khoái khi thấy bầu bạn làm việc thiện, và cũng để bầu bạn trợ giúp khi mình làm việc thiện. Vì khi thực thi những công việc của đời sống hoạt động cũng như của đời sống chiêm niệm, con người cần đến sự trợ giúp của bầu bạn .

Nhưng nếu chúng ta nói về hạnh phúc hoàn bị sẽ được trên quê trời, thì sự sum vầy của bầu bạn không nhất thiết là cần cho hạnh phúc; vì con người được hoàn bị cách sung mãn toàn diện nơi Thiên Chúa. Nhưng sự sum vầy của bầu bạn thì cần để hạnh phúc được khởi sắc. Vì thế, trong cuốn VIII Super Gen. ad Litt., thánh Augustinus viết: Để thụ tạo thiêng liêng được hạnh phúc bề trong thì chỉ cần được trợ giúp bởi sự vĩnh hằng, bởi chân lý, và đức ái của Đấng Tạo Thành. Còn bề ngoài, nếu phải nói là cần được trợ giúp, thì có lẽ chỉ được trợ giúp ở chỗ những phúc nhân nhìn thấy nhau, và vui mừng vì sự qui tụ của mình trong Thiên Chúa. 

GIẢI ĐÁP. 1. Vinh quang cốt yếu của hạnh phúc là vinh quang con người chiếm hữu không phải nơi nhân loại, nhưng nơi Thiên Chúa.

2. Câu nói này phải được hiểu về điều thiện tự nó không sung túc đầy đủ. Điều đó không thể áp dụng vào vấn đề chúng ta đang bàn: vì con người được sung túc về mọi điều thiện nơi Thiên Chúa.

3. Sự hoàn bị của đức mến là điều cốt yếu cho hạnh phúc, nếu xét về lòng mến Thiên Chúa, chứ không phải sự yêu người thân cận. Thành thử, nếu chỉ có một linh hồn duy nhất vui hưởng Thiên Chúa, thì linh hồn này vẫn hạnh phúc, dù không có người thân cận nào để yêu mến. Nhưng giả dụ có người thân cận đồng loại, thì tình yêu đối với người này chỉ là hệ quả của lòng mến hoàn bị đối với Thiên Chúa. Cho nên tình bằng hữu thì tương quan với hạnh phúc hoàn bị như điều tháp tùng.