Ngụy biện: Viện đến quyền uy

NGỤY BIỆN

VIỆN ĐẾN QUYỀN UY

[APPEAL TO AUTHORITY]

Viện đến quyền uy là một sự ngụy biện không xác đáng khi cái quyền uy ta dẫn ra ấy không phải là quyền uy thực sự. Chẳng hạn, ủng hộ một luận điểm nào đó trong tôn giáo bằng cách viện đến Einstein là một sự viện dẫn quyền uy không xác đáng. Einstein là một chuyên gia vật lý học, chứ không phải là chuyên gia về tôn giáo. Thế nhưng, ngay cả khi ông ấy là giáo sĩ đi nữa thì việc viện đến vị Giáo sĩ Einstein như là một bằng chứng chứng minh rằng có Thượng đế là một sự viện dẫn quyền uy không xác đáng vì tôn giáo, theo chính bản tính của nó, là một lĩnh vực đầy tranh cãi. Không những các chuyên gia tôn giáo không đồng tình với nhau về các vấn đề nền tảng của tôn giáo, mà nhiều người còn tin rằng tôn giáo tự nó là một sự sai lầm. Nếu xác lập một lòng tin nào đó là đúng đắn bằng cách viện đến những người không phải là chuyên gia cứ như thể họ là chuyên gia, hay viện dẫn đến các chuyên gia trong những lĩnh vực đầy tranh cãi, như là bằng chứng cho một lòng tin, là cách viện dẫn quyền uy không xác đáng.

Viện dẫn quyền uy không xác đáng là một loại ngụy biện di truyền, có gắng biện giải cho một lòng tin theo nguồn gốc của nó chứ không phải bằng các luận cứ ủng hộ hay chống đối lòng tin. Nếu lòng tin nào nảy sinh từ một con người quyền uy thì lòng tin ấy được cho là đúng. Thế nhưng, những người đầy quyền uy cũng có thể có những lòng tin sai lầm.

Những sự viện dẫn đến quyền uy đều không trở nên xác đáng ngay khi người ta viện đến nhiều chuyên gia, chứ không chỉ một, tin điều gì đó là đúng. Nếu những người có uy quyền khẳng định về những điều nằm ngoài lĩnh vực chuyên môn của mình hay chủ đề đang còn nhiều tranh cãi thì việc kể ra vanh vách hàng loạt người ủng hộ cũng không làm cho sự viện dẫn ấy trở nên xác đáng hơn. Đương nhiên, vẫn có thể có những chuyên gia am tường cặn kẽ nhiều khía cạnh khác nhau của vấn đề đầy tranh cãi ấy, nhưng nếu một tuyên bố hãy còn phải bàn cãi nào đó được coi là đúng, vì nó được các chuyên gia ủng hộ, thì những lòng tin trái ngược nhau hẳn cũng phải được coi là đúng. Như thế thì thật là phi lý. Tính đúng sai, hợp lý hay không hợp lý, của một lòng tin phải tồn tại độc lập với những ai thừa nhận hay bác bỏ lòng tin ấy.

Cuối cùng, ta nên lưu ý rằng trích dẫn lời nói của một người có quyền uy để nâng đỡ cho một phán đoán mà ta không đủ năng lực biện minh là việc làm không xác đáng. Tuy nhiên, khi viện đến quyền uy thì quyền uy phải thuộc lĩnh vực chuyên môn của người ấy và lời tuyên bố [hay phán đoán] sẽ là lời tuyên bố mà các chuyên gia khác trong cùng lĩnh vực về cơ bản là không bị tranh cãi. Trong lĩnh vực như vật lý học, có thể sẽ không có vấn đề gì khi tin một tuyên bố về cái gì đó trong vật lý học do một nhà vật lý học nào đó nêu ra mà hầu hết các nhà vật lý học khác đều thừa nhận là đúng. Có thể họ tin vì lời tuyên bố ấy có lý do vững mạnh nào đó nâng đỡ nó. Nhưng thực tế cho thấy những lòng tin như thế cũng có thể hóa ra là sai lầm và điều ai cũng thấy mười mươi rõ mười là một lòng tin nào đó không trở nên đúng dù người tin nó có là ai đi nữa.

ĐỌC THÊM

Browne, M. Neil & Stuart M. Keeley. Asking the Right Questions: A Guide to Critical Thinking (Prentice Hall, 1997)

Carroll, Robert Todd. Becoming a Critical Thinker - A Guide for the New Millennium (Boston: Pearson Custom Publishing, 2000).

Damer. T. Edward. Attacking Faulty Reasoning: A Practical Guide to Fallacy-Free Arguments 4th edition (Wadsworth Pub Co, 2001).

Kahane, Howard. Logic and Contemporary Rhetoric: The Use of Reason in Everyday Life, 8th edition (Wadsworth, 1997).

Moore, Brooke Noel. Critical Thinking (Mayfield Publishing Company, 2000).

Đinh Hồng Phúc dịch từ The Skeptic’s Dictionary. Link: http://www.skepdic.com/authorty.html