Tồn-tại-trong-thế-giới

TỪ ĐIỂN CHỦ NGHĨA HIỆN SINH

của Hạyim Gordon

(Greenwood Press, 1999)

TỒN-TẠI-TRONG-THẾ-GIỚI

John Protevi

Tồn-tại-trong-thế-giới là thuật ngữ của HEIDEGGER chỉ TÍNH CÁCH bị chìm đắm của DASEIN, hay sự HIỆN HỮU của con người, trong chừng mực nó liên hệ đến TỒN TẠI, trong việc mở ra sự khai quang mà trong đó các tồn tại có thể gặp gỡ nhau trong các MỐI QUAN HỆ có ý nghĩa. Trong Tồn tại và Thời gian, ông phân tích hiện tượng nguyên thủy, thống nhất của Tồn-tại-trong-thế-giới thành ba yếu tố cấu thành: (1) trong THẾ GIỚI, (2) cái tồn tại đang tồn tại theo phương cách Tồn-tại-trong-thế-giới, (3) Tồn-tại-trong xét như là Ở-trong. Ông nghiên cứu yếu tố thứ nhất, trong thế giới, dưới tiêu đề tính thế giới của thế giới. Ông phân biệt giữa cái-có-đó, của các ĐỐI TƯỢNG chỉ nằm yên ở đó, và cái-cho-ta, của các công cụ sẵn sàng để được cầm lấy và sử dụng. Các công cụ xuất hiện như là công cụ khi chúng khớp một cách tự nhiên vào một hệ quy chiếu. Hệ quy chiếu có ý nghĩa này tạo nên tính thế giới tính của thế giới, xoay quanh các ý nghĩa được phóng chiếu bởi Dasein. Tính thống nhất của thế giới được cung cấp bởi cái quy chiếu tối hậu là Dasein, xét như là cái mà vì nó, một vật dụng được dùng đến trong một DỰ PHÓNG.

Dasein là cái tồn tại đang tồn tại trong-thế giới. Liên quan đến Dasein, Heidegger đặt câu hỏi Ai?, được trả lời bằng một lối phân tích pháp hiện sinh, thay vì câu hỏi Cái gì?, vốn sẽ được trả lời bằng các phạm trù. Câu trả lời của ông nghiên cứu cách thức Dasein tồn tại cùng với những người khác. Trong đời sống thường nhật, Dasein chìm đắm trong cõi NGƯỜI TA, làm và suy nghĩ theo những gì người ta nói phải làm và phải nghĩ. Cuối cùng, Heidegger phân tích Tồn tại của Dasein khi nó đang hiện hữu trong thế giới, Tồn tại-trong xét như là Ở-trong. Ông phân biệt ba yếu tố tiên khởi có tầm quan trọng như nhau: cảm trạng, thông hiểu và diễn ngôn. Cảm trạng vén mở tình trạng BỊ QUĂNG NÉM của Dasein, việc nó được phó thác cho sự hiện hữu của nó như là một nhiệm vụ không thể lý giải một cách đầy đủ; thông hiểu là năng lực Dasein dự phóng các khả thể của nó và do đó khai mở ra một phần những con đường tương lai có ý nghĩa; còn diễn ngôn là sự nối khớp nền tảng của thế giới bằng ý nghĩa được dự phóng cho phép NGÔN NGỮ như là hành vi thực hiện lời nói. Tồn-tại-trong-thế-giới thường ngày của Dasein là trạng thái sa đọa, mối quan hệ không đích thực với tình trạng bị quăng ném của Dasein, trong đó chuyện vu vơ tương ứng với diễn ngôn, sự tò mò tương ứng với cảm trạng, và tính hàm hồ tương ứng với sự thông hiểu.

Tài liệu tham khảo

Dreyfus, Hubert L., and Harrison Hall, eds. Heidegger: A Critical Reader. Oxford: Basil Blackwell, 1992.

Đinh Hồng Phúc dịch