Ơn trên ban cho quần chúng

GIA ĐÌNH THẦN THÁNH – MỤC LỤC

CHƯƠNG VII

NHỮNG BỨC THƯ CỦA SỰ PHÊ PHÁN

CÓ TÍNH PHÊ PHÁN

C. Mác và Ph. Ăng-ghen Toàn tập, tập 2, Nxb. Chính trị Quốc gia – Sự thật, Hà Nội, 1995. Phiên bản điện tử: dangcongsan.vn | Nguyên văn tiếng Đức | Bản dịch tiếng Anh | Bản dịch tiếng Pháp.

2) "QUẦN CHÚNG KHÔNG CÓ TÍNH PHÊ PHÁN"

VÀ "SỰ PHÊ PHÁN CÓ TÍNH PHÊ PHÁN".

c - Ơn trên ban cho quần chúng

Thông tín viên dễ xúc cảm mà vừa rồi được sự phê phán lên lớp trước mặt chúng ta, đã có những quan hệ chân thành với sự phê phán. Quan hệ căng thẳng giữa quần chúng và sự phê phán chỉ biểu hiện ở anh ta dưới hình thức mục ca. Cả hai cực của sự đối lập có tính lịch sử toàn thế giới giữ mối quan hệ thiện ý và lịch sử, do đó rất công khai.

Sự phê phán có tính phê phán nhìn thấy tác dụng ghê rợn và làm hại sức khoẻ của mình đối với quần chúng trước hết ở người thông tín viên mà một chân đã đứng trên miếng đất của sự phê phán, nhưng chân kia vẫn ở thế giới trần tục. Thông tín viên này đại biểu cho quần chúng trong cuộc đấu tranh nội bộ của nó chống lại sự phê phán.

Có khi anh ta cảm thấy "ngài Bru-nô và bạn bè của ngài không hiểu loài người", họ "thực ra là mù quáng". Nhưng anh ta lại cải chính ngay:

"Dĩ nhiên, tôi thấy rõ như ban ngày rằng ngài đúng và tư tưởng của ngài đều đúng. Nhưng xin lỗi ngài, nhân dân cũng không sai... À vâng, nhân dân đúng ... Ngài đúng ... tôi không thể phủ nhận điều đó ... Tôi quả thực không hiểu tất cả những cái đó sẽ đưa tới đâu ... Xin ngài nói... này, hãy ở lại nhà ... Ôi ! tôi không chịu được nữa ... Ôi... nhất định có ngày người ta sẽ phát điên mất ... Tôi mong ngài sẽ có thiện chí đối với người khác ... Xin hãy tin tôi, tri thức mà người ta thu được đôi khi làm cho người ta mê muội như có chiếc cối xay quay tít trong óc người ta vậy".

Một thông tín viên khác cũng viết rằng anh ta "có khi sẽ mất cả sức lĩnh hội": Anh thấy rằng cái ơn trên của sự phê phán chuẩn bị tha thứ cho thông tín viên quần chúng đã phát biểu câu nói trên. Một kẻ đáng thương ! Nó bị giằng co giữa quần chúng tội lỗi và sự phê phán có tính phê phán. Đây không phải là tri thức đã đạt được làm cho đồ đệ sắp sửa đắc đạo của sự phê phán có tính phê phán lâm vào trạng thái đần độn như vậy, mà chính là vấn đề tín ngưỡng và lương tâm; Crít có tính phê phán hay là nhân dân, thượng đế hay là thế giới, Bru-nô Bau-ơ và bè bạn hay là quần chúng thế tục ! Nhưng cũng như sự sa ngã cực độ của linh hồn của kẻ mắc tội xảy ra trước khi thượng đế ban ơn, ở đây sự đần độn không sao chịu nổi cũng đi trước sự ban ơn của sự phê phán. Sau khi mà sự phê phán ban ơn xuống cho kẻ có tội thì dĩ nhiên là kẻ được lựa chọn không mất đi sự ngu xuẩn của mình mà lại mất đi ý thức về sự ngu xuẩn của mình.