Tình cảnh giai cấp lao động ở Anh. Lời tựa

LỜI TỰA

C. Mác và Ph. Ăng-ghen Toàn tập, tập 2, Nxb. Chính trị Quốc gia – Sự thật, Hà Nội, 1995. | Nguyên bản tiếng Đức | Bản dịch tiếng Anh | Bản dịch tiếng Pháp.

Cuốn sách này đề cập tới vấn đề mà ban đầu tôi có ý định chỉ trình bày như một chương của một tác phẩm rộng hơn về lịch sử xã hội Anh. Nhưng tầm quan trọng lớn lao của vấn đề đó đã sớm buộc tôi phải đem nó nghiên cứu riêng biệt.

Tình cảnh giai cấp công nhân là cơ sở thực tế và là xuất phát điểm của mọi phong trào xã hội hiện đại, bởi vì nó là biểu hiện sâu sắc nhất và rõ rệt nhất của những tai họa xã hội của chúng ta hiện nay. Chính từ đó mà đã trực tiếp phát sinh chủ nghĩa cộng sản của công nhân Pháp và Đức và gián tiếp phát sinh chủ nghĩa Phu-ri-ê và chủ nghĩa xã hội Anh cũng như chủ nghĩa cộng sản của giai cấp tư sản trí thức ở Đức. Cho nên để có một cơ sở vững chắc, một mặt cho những lý luận xã hội chủ nghĩa, mặt khác cho những kiến giải về quyền tồn tại của những lý luận ấy, để chấm dứt mọi điều mơ tưởng và bịa đặt pro et contra ^1*, thì việc nghiên cứu những điều kiện sinh sống của giai cấp vô sản là một điều hoàn toàn cần thiết. Song chỉ ở Đại Bri-ten và ở chính tại nước Anh, những điều kiện sinh sống của giai cấp vô sản mới có được hình thức điển hình toàn vẹn của nó; và đồng thời cũng chỉ có ở nước Anh, những tư liệu cần thiết mới được thu thập khá đầy đủ và được các cuộc điều tra chính thức xác nhận theo yêu cầu của sự trình bày vấn đề một cách khá tường tận.

Suốt trong hai mươi mốt tháng trời, do quan sát và do tiếp xúc của bản thân, tôi đã có thể trực tiếp nghiên cứu giai cấp vô sản Anh, nghiên cứu những yêu cầu, những nỗi đau khổ và vui sướng của họ, đồng thời, bổ sung sự quan sát của tôi bằng những nguồn tài liệu xác thực cần thiết. Những điều trình bày trong tác phẩm này là những điều tôi đã trông thấy, nghe thấy và đọc được. Tôi sẵn sàng đón trước sự công kích và bác bỏ từ mọi phía, không những đối với quan điểm của tôi mà còn đối với cả những sự kiện tôi đã dẫn ra, nhất là khi quyển sách này rơi vào tay độc giả người Anh. Tôi cũng biết rất rõ rằng lác đác có thể có một vài sai sót không đáng kể, mà ngay một người Anh cũng không tránh được, vì chủ đề quá rộng lớn đòi hỏi phải luận chứng toàn diện, nhất là trong khi ngay ở Anh cũng không có một tác phẩm nào, như tác phẩm của tôi, đề cập đến tình cảnh của tất cả mọi người lao động. Nhưng tôi không ngần ngại một chút nào mà thách thức giai cấp tư sản Anh: hãy vạch ra lấy một điều không đúng, dù chỉ là một sự kiện duy nhất có ảnh hưởng đôi chút đến toàn bộ quan điểm của tôi và chứng minh điều không đúng ấy bằng những tư liệu mà tôi đã dẫn ra.

Việc miêu tả cái hình thức điển hình của điều kiện sinh sống của giai cấp vô sản ở vương quốc Bri-ten có một tầm quan trọng lớn, đặc biệt là đối với nước Đức và chính vào lúc này. Chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa cộng sản ở Đức - hơn ở đâu hết - đã xuất phát từ những tiền đề lý luận: chúng ta, những nhà lý luận người Đức, chúng ta còn hiểu biết quá ít về thế giới hiện thực để cho những quan hệ hiện thực có thể trực tiếp thúc đẩy chúng ta khao khát cải tạo cái "hiện thực xấu xa" ấy đi. Trong số những người hiện nay đang công khai ủng hộ những cải cách như thế thì cơ hồ không có một ai là không thông qua Phoi-ơ-bắc mà rời bỏ triết học của Hê-ghen để đi tới chủ nghĩa cộng sản. Trong chúng ta, sự hiểu biết về điều kiện sống thực tế của giai cấp vô sản kém đến nỗi ngay cả "Hội liên hiệp cải thiện tình cảnh của các giai

cấp lao động", có thiện ý, trong đó giai cấp tư sản của chúng ta hiện nay đang xuyên tạc bừa bãi vấn đề xã hội, cũng luôn luôn xuất phát từ những ý kiến lố lăng nhất và tầm thường nhất về tình cảnh của những người lao động. Về vấn đề này, người Đức chúng ta thiếu những hiểu biết thực tế hơn bất cứ người nào khác. Và tuy rằng điều kiện sinh sống của giai cấp vô sản Đức còn chưa đạt tới tính cách điển hình như ở Anh, nhưng về căn bản chúng ta vẫn có cùng một chế độ xã hội, chế độ ấy, nếu như trí tuệ của dân tộc không kịp thời thi hành những biện pháp tạo nên một cơ sở mới cho toàn bộ hệ thống xã hội thì sớm hoặc muộn thế nào cũng phải đạt tới mức độ sâu sắc của nó như ở bên kia biển Bắc. Ở Đức cũng có những nguyên nhân cơ bản đã tạo nên cảnh cùng khổ và bị áp bức của giai cấp vô sản như ở Anh và theo thời gian những nguyên nhân ấy sẽ đưa đến những kết quả tương tự. Đồng thời, việc vạch trần tai hoạ của người Anh sẽ thúc đẩy chúng ta vạch trần tai hoạ của người Đức chúng ta và tạo nên được một cái thước tỷ lệ để đánh giá được quy mô của nó và mối nguy hiểm đã bộc lộ trong những cuộc nổi dậy ở Bô-hêm và ở Xi-lê-đi ⁹³, mối nguy hiểm này đang đe doạ trực tiếp sự yên ổn của nước Đức từ mặt ấy.

Để kết luận, tôi nêu thêm hai nhận xét nữa. Thứ nhất, tôi đã luôn luôn dùng danh từ Mittelklasse theo nghĩa của tiếng Anh middle-class (hoặc như người ta thường dùng middle-classes), để chỉ, cũng như tiếng Pháp bourgeoisie, giai cấp hữu sản tức là giai cấp có của, khác với cái gọi là quý tộc, cái giai cấp ở Anh và Pháp thì trực tiếp nắm chính quyền, và ở Đức thì gián tiếp nắm chính quyền dưới danh nghĩa "dư luận xã hội" ^1*. Cũng vậy, tôi thường dùng những từ: người lao động hoặc công nhân (working men) và người vô sản, giai cấp công nhân, giai cấp không có của, giai cấp vô sản như những từ đồng nghĩa. Thứ hai, trong phần lớn lời trích dẫn, tôi đã nêu rõ tác giả thuộc đảng phái nào, bởi vì phái tự do hầu như luôn luôn cố tìm cách nhấn mạnh sự bần cùng ở các vùng nông nghiệp và phủ nhận sự bần cùng ở các vùng công xưởng, và ngược lại, phái bảo thủ thì lại thừa nhận sự bần cùng ở các vùng công xưởng, nhưng lại không muốn thừa nhận sự bần cùng ở các vùng nông thôn. Cũng vì vậy, khi tôi không có tài liệu chính thức, mà muốn mô tả tình cảnh của những người lao động công nghiệp, tôi thường dùng dẫn chứng của phái tự do để đập giai cấp tư sản tự do bằng chính ngay dẫn chứng của họ, và tôi chỉ dẫn tài liệu của phái bảo thủ hay phái Hiến chương khi mà do chính kinh nghiệm bản thân, tôi được biết rằng sự kiện ấy là đúng, hoặc khi tiếng tăm của bản thân tác giả hay bài văn của tác giả tôi trích dẫn khiến tôi tin tưởng được rằng điều dẫn chứng ấy là xác thực.

Bác-mên, ngày 15 tháng Ba 1845

Phri-đrích Ăng-ghen