Dạy triết học cho trẻ em thế nào và tại sao bạn nên dạy triết học cho trẻ em?

DẠY TRIẾT HỌC CHO TRẺ EM THẾ NÀO

VÀ TẠI SAO BẠN NÊN DẠY TRIẾT HỌC CHO TRẺ EM?

SCOTTY HENDRICKS

Đã là cha mẹ thì ai cũng biết bất cứ lúc nào trẻ em cũng đề có thể hỏi “Tại sao?” Những câu hỏi như “Tại sao con phải ngoan?” có thể khiến ta phát cáu, nhưng đó lại chính là loại câu hỏi mà các triết gia đã hỏi.

Trẻ em bỡ ngỡ trước thế giới, và chúng có nhiều câu hỏi về thế giới. Tính tò mò tự nhiên này tự nó dẫn tới chỗ nghiên cứu triết học, và không có lý do nào tại sao ta không thể sử dụng tính tò mò ấy để dạy triết học cho trẻ em cả trong nhà trường lẫn ở nhà. Vấn đề là bạn chỉ cần một điểm xuất phát.

Tại sao ta nên dạy triết cho trẻ em?

Ở bài trước, chúng ta đã bàn về việc dạy các môn khoa học nhân văn thế nào hầu như là đòi hỏi cần phải có để là một công dân tốt, có thể có đồng lương cao hơn và góp phần làm cho cuộc sống trở nên đáng sống. Các kỹ năng cần thiết cho việc thực hành triết học bao gồm một số những kỹ năng quan trọng nhất cho thời hiện đại: tư duy phản biện, khoan dung với các quan điểm đối lập, và nói trước công chúng chỉ là bề nổi của tảng băng trôi của cái có thể được vun bồi qua việc học triết học.

Học triết học là học những kỹ năng này và thuận lợi nhất là hãy bắt đầu ngay khi còn trẻ. Nếu bạn đang tìm kiếm đồng lương trực tiếp hơn, điều đó cũng có thể cho thấy rằng trẻ em học triết có điểm cao hơn trong các bài thi kiểm tra trí thông minh ngôn ngữ và máy tính hơn những em không học triết.

Tuy nhiên, ta không được xem triết học là phương tiện cho mục đích. Triết học là bộ phận quan trọng của cuộc sống đã được sống tốt. Thực vậy, nó cho phép ta đặt ra câu hỏi về cuộc đời đã sống tốt là gì. Socrates nói với ta rằng “Cuộc đời không tra xét là cuộc đời không đáng sống,” và chân lý của ông đến nay vẫn còn nguyên giá trị.

Dạy triết học cho trẻ em giúp chúng hòa nhập vào đời sống học tập dễ hơn, giúp chúng tra hỏi làm thế nào chúng có thể làm cho bản thân chúng và thế giới xung quanh chúng trở nên tốt hơn, và mở ra những thế giới mới để khám phá mà trước đó chúng có thể chưa bao giờ biết là đã tồn tại theo phương cách khác. Những chi tiết này khó mà định lượng hay nói vắn tắt được, nhưng chúng mang tính phản biện không hơn không kém.

Bạn dạy triết học cho trẻ em như thế nào?

Việc này có thể đơn giản giống như bàn luận các câu hỏi triết học. Các chương trình dạy triết học cho trẻ em thường bắt đầu bằng một câu chuyện – Bộ quần áo mới của hoàng đế chẳng hạn – và rồi bàn luận các câu hỏi liên quan đến nó.

Hầu hết các cuốn sách có chứa những câu hỏi sâu sắc nào đó, và sách cho trẻ em thường mạo hiểm đi vào lãnh địa thâm thúy nào đó. Các câu truyện của Dr. Seuss bàn về các vấn đề như chủ nghĩa vị chủng, chủ nghĩa môi trường, sự phân chia ý thức hệ của cuộc chiến tranh lạnh và chạy đua vũ trang, chủ nghĩa phát-xít, bình đẳng, bản tính của tri thức và việc ném bom nguyên tử xuống nước Nhật.

Một sự thảo luận khá có chiều sâu chỉ có thể được nảy ra chỉ bằng cách hỏi những câu hỏi về cuốn sách vừa đọc. Teaching Children Philosophy có danh mục các câu chuyện dành cho trẻ em rất phổ biến và có những hướng dẫn cách thảo luận chúng.

Ở nhà, bạn có thể là gì đó đơn giản như là trả lời câu hỏi bằng một câu hỏi dễ hiểu. Nếu trẻ có hỏi: “Con số có thực không?”, bạn có thể trả lời: “Con nghĩ sao về việc cái gì đó là thực?” và rồi từ đó đi tiếp.

MINH CƯỜNG lược dịch