Sơ luận về bất kỳ môn Siêu hình học nào trong tương lai

Sơ luận về bất kỳ môn Siêu hình học nào trong tương lai muốn có thể xuất hiện như một khoa học

[t.Đức: Prolegomena zu einer jeden künftigen Metaphysik, die als Wissenschaft wird auftreten können, t. Anh: Prolegomena to Any Future Metaphysics that will be able to come forward as Science]

HOWARD CAYGILL

Được xuất bản vào năm 1783 ít lâu sau CPR, quyển P đã được Kant dự kiến là 'không phải viết cho học sinh dùng mà là viết cho các giáo viên tương lai dùng'. Cùng với OD, P là lời đáp của Kant đối với làn sóng phê phán đầu tiên đối với triết học phê phán của ông, và giống OD ở một sự luận giải về những chủ đề nền tảng của triết học phê phán. Ông xem P như là một quyển sách tiếp theo của CPR, một quyển phác thảo về khoa học, có thể giúp bạn đọc nắm bắt được tổng thể. Khác với CPR là quyển được trình bày theo một lối tổng hợp đi từ những nguyên tắc, P ‘được phác thảo ra theo một phương pháp phân tích’ (p. 263, p. 8) là phương pháp đi từ những câu hỏi làm thế nào mà những khoa học như toán học thuần túy, khoa học tự nhiên thuần túy, siêu hình học nói chung, và siêu hình học như là một khoa học có thể xác lập những điều kiện cho khả thể của chúng. Kết quả là một tổng quan về những nội dung của "Học thuyết siêu nghiệm về các yếu tố cơ bản" của CPR, được mở đầu bằng những nhận xét về những phán đoán tổng hợp tiên nghiệm và được nối tiếp bằng những phản tư về 'sự xác định những ranh giới của lý tính thuần túy'. Phần thứ nhất, về những điều kiện khả thể của toán học thuần túy, điểm lại phần "Cảm năng học Siêu nghiệm' của CPR, Phần thứ hai, về những điều kiện khả thể của khoa học tự nhiên thuần túy, điểm lại phần "Phân tích pháp Siêu nghiệm" của CPR; trong khi đó phần thứ ba, về những điều kiện khả thể của siêu hình học nói chung, điểm lại phần 'Biện chứng pháp siêu nghiệm". Ngoài công dụng của việc đưa ra một tóm tắt về CPR, P có ý nghĩa không chỉ làm nổi bật những động cơ siêu hình học thấm nhuần trong CPR mà còn có ý nghĩa đối với những phản tư của Kant về những biến cố đã khiến ông tỉnh thức khỏi "giấc ngủ giáo điều" và đến với triết học phê phán.

CÙ NGỌC PHƯƠNG dịch

Nguồn: Howard Caygill. 1995. A Kant Dictionary. Malden: Blackwell Publishing.

Các chữ viết tắt tên tác phẩm của Kant:

• CPR: Critique of Pure Reason / Phê phán lý tính thuần túy (bản A: 1781; bản B: 1787)
• OD: On a Discovery according to which any New Critique  of Pure Reason has been made Superflous by an Earlier One / Về sự phát hiện theo đó bất cứ sự phê phán mới nào về lý tính thuần túy đều trở nên thừa bởi một phê phán trước đó (1790)
• P: Prolegomena to Any Future Metaphysics that will be able to come forward as Science / Sơ luận về bất kỳ môn Siêu hình học nào trong tương lai muốn có thể xuất hiện như một khoa học (1783).