Loại suy của kinh nghiệm / Amalogy of experience

LOẠI SUY CỦA KINH NGHIỆM 

ANALOGY OF EXPERIENCE

NHẬN THỨC LUẬN, SIÊU HÌNH HỌC.   Kant đưa ra bốn nhóm phạm trù, trong đó mỗi một nhóm đều có các nguyên tắc hay quy tắc chứng minh giá trị hiệu lực khách quan của nó khi sử dụng. Các loại suy của kinh nghiệm là những quy tắc này cho các phạm trù về tương quan, nghĩa là các phạm trù như bản thể, tính nhân quả và tương tác. Các loại suy tương ứng với ba phương thức thời gian, đó là kéo dài, tiếp diễn và đồng tồn tại. Loại suy thứ nhất là nguyên tắc về tính thường trực của bản thể; thứ hai là nguyên tắc về trật tự cố định của các trạng thái nối tiếp nhau; và thứ ba là luật tương hỗ hay cộng đồng tương tác. Kant cho rằng các nguyên tắc này là điều kiện cần cho khả thể của kinh nghiệm thời gian. Chúng cho phép các tri giác của ta về các đối tượng trong thời gian quan hệ với nhau một cách tất yếu, và vì thế làm cho kinh nghiệm trở nên khả hữu. Các loại suy của kinh nghiệm chỉ là nguyên tắc điều hành chứ không phải nguyên tắc cấu tạo, và chúng không cho ta biết có một bản thể, quan hệ nhân quả hay tương tác khách quan hay không.

----------------------------------

"Một loại suy của kinh nghiệm, do đó, chỉ là một quy tắc theo đó sự thống nhất của kinh nghiệm có thể này sinh từ tri giác." Kant, Critique of Pure Reason

----------------------------------

Nguồn: Từ điển triết học phương Tây (ĐHP dịch)