Thuyết kinh nghiệm phê phán / Empirio-criticism

THUYẾT KINH NGHIỆM PHÊ PHÁN

EMPIRIO-CRITICISM 

NHẬN THỨC LUẬN.  Học thuyết triết học thực chứng nghiêm ngặt và duy nghiệm triệt để, do triết gia Đức Richard Avenarius xác lập và triết gia và nhà khoa học người Áo Ernst Mach phát triển. Phát triển tư tưởng của Berkeley và Hume, thuyết kinh nghiệm phê phán tuyên bố rằng tất cả những gì ta có thể biết là các cảm giác của ta và nhận thức nên được giới hạn vào kinh nghiệm thuần túy. Bất cứ yêu sách siêu hình học nào, như sự tồn tại khách quan của thế giới bên ngoài hay của quan hệ nhân quả, vốn là cái vượt ra khỏi kinh nghiệm và không thể kiểm chứng bằng kinh nghiệm, phải bị bác bỏ như là một kiến tạo của tinh thần. Triết học nên được dựa trên các nguyên lý khoa học. Lập trường này ảnh hưởng đến thuyết thực chứng logic và thuyết dụng hành của James. Lenin kịch liệt công kích nó trong Chủ nghĩa duy vật và chủ nghĩa kinh nghiệm phê phán (1908) của mình và thậm chí tuyên bố rằng loại triết học này đại diện cho lợi ích của chủ nghĩa tư bản. Điều ông phê phán là sự tán thành của các đồng chí Bôn-xê-vích của ông như Bogdanov, Bazarov, và những người khác đối với các quan niệm của Mach.

Nguồn: Từ điển triết học phương Tây, (ĐHP dịch)