Lập luận vòng vo: định nghĩa và ví dụ

NGỤY BIỆN

LẬP LUẬN VÒNG VO

Định nghĩa và Ví dụ

PAUL ELSHER

Lập luận vòng vo (circular reasoning), hay luận cứ vòng vo, là một ngụy biện logic trong đó người ta cố gắng chứng minh điều gì đó bằng cách dùng một thứ logic vòng vo; họ lấy kết luận làm chứng cứ để cho thấy rằng các lý do cho chính kết luận ấy là đúng.

Ngụy biện này rất gần với ngụy biện lặp lại vấn đề (begging the question), và trên thực tế người ta thường đồng nhất hai dạng ngụy biện này với nhau, dạng ngụy biện sau được coi là một dạng đặc biệt hơn của dạng ngụy biện trước.

ĐỊNH NGHĨA

Ngụy biện vòng vo xảy ra khi người ta đưa ra một luận cứ trong đó cả tiền đề lẫn kết luận đều phải dựa vào sự chân thật hay sự đúng đắn của nhau để nâng đỡ cho nhau.

Với tư cách ấy, logic của nó là như sau:

1. A đúng vì B đúng;

2. B đúng vì A đúng.

Chẳng hạn:

"Điều quan trọng là ta phải lập luận một cách có logic vì logic là phần cốt tủy của quá trình lập luận."

Ở đây luận điểm này được nâng đỡ bởi luận điểm kia, và đến lượt nó, luận điểm kia lại được nâng đỡ bởi luận điểm này; và cả hai luận điểm ấy thực chất là cùng một nội dung. Cách lập luận như thế tạo thành một vòng lặp không có điểm dừng và điều đó không thể chứng minh một điều gì là hữu ích cả.

Khi nội dung của các luận cứ vòng vo (circular arguments) được phát biểu một cách ngắn gọn và rõ ràng thì ta dễ dàng nhận biết được. Tuy nhiên, nếu luận cứ chứa nhiều khái niệm và phức tạp hơn thì ta càng khó nhận biết được chúng hơn.

Hơn nữa, ta nên lưu ý, cách lập luận này cũng có thể hợp lý và hữu ích nếu vòng tròn ấy chứa nhiều khái niệm liên quan, như từ điển chẳng hạn. Ta có thể giải thích điều này như sau:

Chẳng hạn, một cuốn từ điển chứa một vòng tròn lớn các định nghĩa sử dụng các từ ngữ được định nghĩa bằng những từ ngữ khác, và các từ ngũ khác này cũng được định nghĩa trong từ điển. Một vòng tròn lớn như thế sẽ cung cấp cho ta nhiều thông tin cần biết hơn, chính vì vậy ta không nên coi cách làm của từ điển là ngụy biện. Tuy nhiên, một vòng tròn nhỏ các định nghĩa thì sẽ được coi là ngụy biện.

VÍ DỤ:

• "Những bộ óc thông minh nhất trong vật lý học đã dành gần trọn đời mình để nghiên cứu vật lý học, vì họ cần nghiên cứu sâu rộng vật lý học để trở thành nhà vật lý học trong tốp."
• "Ất: "Đâu là ý nghĩa của cuộc sống?". Giáp: "Đương nhiên là hạnh phúc rồi." Ất: "Sao mày nghĩ vậy?" Giáp: "Vì có gì quan trọng hơn hạnh phúc đâu!"
• "Nếu một chuyên gia bảo điều đó đúng thì tất nó phải đúng; cứ nghĩ thử đi, nếu chuyên gia mà còn không biết thì ai biết nữa đây?"
• "Tin giả là thứ gây hại bởi lẽ mọi sự sẽ tệ nếu tin tức không đúng sự thực."
• "Bạn nên luôn thực hiện những gì bạn nói bởi việc tuân thủ quy tắc này là điều quan trọng."

ĐINH HỒNG PHÚC dịch

Nguồn: https://fallacyinlogic.com/circular-reasoning