Vấn đề 1. Thánh khoa là gì và đề cập những gì? Mục 5

VẤN ĐỀ 1

THÁNH KINH LÀ GÌ VÀ ĐỀ CẬP NHỮNG GÌ?

Thomas Aquinas. Tổng luận thần học. "Về một Thiên Chúa", Tập 1. Phần I, Vấn đề 1-13. Joachim Nguyễn Văn Liêm và cộng sự phiên dịch và dẫn nhập. Tp. Hồ Chí Minh, 1999.| Xem: Bản dịch tiếng Anh

MỤC 5

Phải chăng thánh khoa trổi vượt trên các khoa học khác?

NGHI VẤN. Hình như thánh khoa không trổi vượt trên cáckhoa học khác.

1. Sự trổi vượt của khoa học cũng hệ tại sự chắc chắn. Mà các khoa học khác, với những nguyên lý không thể hoài nghi của mình, thì hình như chắc chắn hơn thánh khoa: các nguyên lý của thánh khoa, là những tín khoản, có thể bị hoài nghi. Cho nên hình như các khoa học khác trổi vượt trên thánh khoa.

2. Khoa học hạ đẳng phải nhờ nguyên lý của khoa học thượng đẳng, như âm nhạc nhờ số học. Mà thánh khoa có một số điều dựa vào bộ môn triết học, như thánh Hieronimo viết trong thư gửi nhà đại hùng biện thành Roma: “trong các tác phẩm của mình, những bậc thầy cựu trào trích dẫn nhiều đạo lý và châm ngôn của các nhà hiền triết cổ thời đến độ bạn không biết phải thán phục họ về mặt nào hơn, về sự quảng bác thế tục hay về kiến thức Thánh Kinh”. Cho nên thánh khoa không trổi vượt trên các khoa khác.

NHƯNG. Các khoa học khác được gọi là nữ tỳ của thánh khoa, như lời sách Châm ngôn “Đức khôn ngoan sai các nữ tỳ đi, lại lên nơi cao mà kêu gọi”.

LUẬN GIẢI. Thánh khoa, vì một đàng là khoa trừu tượng, đàng khác là khoa thực hành, nên trổi vượt trên mọi khoa học, trừu tượng cũng như thực hành. Trong các khoa học trừu tượng, khoa nào chắc chắn và bàn về những đối tượng cao trọng hơn phải được coi là khoa trổi vượt. Vậy thánh khoa trổi vượt trên các khoa trừu tượng khác về cả hai phương diện. Về sự chắc chắn, vì sự chắc chắn của các khoa khác là do ánh sáng tự nhiên của lý trí nhân loại, vốn dĩ có thể sai lầm, còn sự chắc chắn của thánh khoa là do ánh sáng của tri thức không thể sai lầm của Thiên Chúa. Về sự cao trọng của đối tượng, vì thánh khoa chủ yếu bàn về những điều vượt quá lý trí: còn các khoa khác thì chỉ nghiên cứu những điều thuộc khả năng của lý trí. Trong các khoa thực hành, khoa trổi vượt là khoa hướng về mục đích cao cả hơn, như khoa dân chính thì trổi vượt hơn là khoa quân chính, vì thiện ích của quân đội thì quy về thiện ích của thành thị. Vậy xét về mặt thực hành, mục đích của thánh khoa là hạnh phúc vĩnh cửu, tất cả các khoa thực hành khác phải quy về mục đích đó như về mục đích tối hậu. Cho nên, xét theo mọi khía cạnh, thánh khoa trổi vượt trên tất cả các khoa học khác.

GIẢI ĐÁP.

1. Không chỉ đáng ngạc nhiên khi một điều rất chắc chắn theo bản chất lại không chắc chắn mấy đối với chúng ta, vì sự bất toàn của trí khôn con người, như nhà Hiền triết nói, đứng trước những điều rất minh bạch của thiên nhiên, trí khôn ta như con mắt của cú mèo trước ánh sáng mặt trời. Vì thế sự kiện một số tín khoản bị hoài nghi không hệ tại sự bấp bênh của đối tượng, mà hệ tại sự sở đoản của trí tuệ con người. Tuy nhiên biết đôi chút về những điều cao cả như thế còn đáng ước ao hơn là biết chắc chắn về những điều tầm thường, như chính Aristốt đã nói.

2. Thánh khoa có thể mượn ít nhiều ở bộ môn triết học, không phải vì nhất thiết cần đến chúng, mà để giải thích những giáo huấn của mình cho minh bạch hơn. Những nguyên lý của thánh khoa không do khoa học nào khác mà do Thiên Chúa trực tiếp mặc khải. Vì thế không mượn bởi các khoa học khác như bởi thượng cấp, nhưng sử dụng chúng như hạ cấp và nô bộc; như khoa kiến trúc sử dụng những khoa phụ thuộc, và dân chính sử dụng binh nghệ. Nhưng thánh khoa không xử trí như thế vì sở đoản hay sự bất túc của mình, nhưng vì sở đoản của trí khôn con người; trí khôn ta, nhờ những điều đã biết do lý lẽ tự nhiên [từ đó phát xuất ra các khoa học], được hướng dẫn để nhận biết cách dễ dàng hơn những điều vượt quá lý trí, là những điều được giảng dạy trong thánh khoa.