Vấn đề 3. Về sự đơn thuần của Thiên Chúa. Mục 3

VẤN ĐỀ 3

VỀ SỰ ĐƠN THUẦN CỦA THIÊN CHÚA

Thomas Aquinas. Tổng luận thần học. "Về một Thiên Chúa", Tập 1. Phần I, Vấn đề 1-13. Joachim Nguyễn Văn Liêm và cộng sự phiên dịch và dẫn nhập. Tp. Hồ Chí Minh, 1999.

MỤC 3

Phải chăng Thiên Chúa đồng nhất với 

chính yếu tính hay bản tính của Người?

NGHI VẤN. Hình như Thiên Chúa không đồng nhất với chính yếu tính hay bản tính của Người.

1. Không chi ở trong chính mình. Nhưng ta nói yếu tính hay bản tính Thiên Chúa, nghĩa là Thiên Chúa tính thì có nơi Thiên Chúa. Cho nên hình như Thiên Chúa không đồng nhất với chính yếu tính hay bản tính của Người.

2. Công hiệu phải giống như nguyên nhân của nó: vì tác nhân thế nào thì sinh công hiệu thế ấy. Nhưng trong các vật thụ tạo bản vị không đồng nhất với bản tính: như con người không đồng nhất với nhân tính. Cho nên Thiên Chúa cũng không đồng nhất với Thiên Chúa tính.

NHƯNG. Ta nói Thiên Chúa là sự sống, chứ không chỉ là Đấng đang sống, như thánh Gioan chép: “Chính Thầy là con đường, là sự thật và là sự sống”. Vậy như sự sống tương quan với người đang sống thế nào thì Thiên Chúa tính cũng tương quan với Thiên Chúa như thế. Cho nên Thiên Chúa là chính Thiên Chúa tính.

LUẬN GIẢI. Thiên Chúa là chính yếu tính hay bản tính của Người. Để hiểu điều đó phải lưu ý rằng, nơi những vật kép bởi chất thể và mô thể, nhất thiết yếu tính hay bản tính phải khác với bản vị. Vì yếu tính hay bản tính chỉ hàm chứa những nhân tố làm nên câu định nghĩa loại biệt, như nhân tính chỉ hàm chứa những nhân tố làm nên câu định nghĩa về con người: vì nhân tính là điều làm cho con người là con người. Nhưng chất thể cá biệt, cùng với mọi phụ thể cá biệt hóa nó, đều không nằm trong câu định nghĩa loại định: những thịt xương này, sắc trắng hay đen, hoặc những thứ tương tự như thế không nằm trong câu định nghĩa về con người. Cho nên những thịt xương và những phụ thể đi theo chất thể này không hàm chứa trong nhân tính, nhưng hàm chứa trong con người cụ thể: thành thử mỗi người có thêm nơi mình điều không có nơi nhân tính. Cho nên nhân tính và con người không hoàn toàn đồng nhất với nhau: nhân tính ám chỉ phần mô thể của con người; vì những nhân tố định nghĩa đóng vai mô thể đối với chất chể cá biệt.

Cho nên trong những vật không phức hợp bởi chất thể và mô thể thì sự cá biệt hoá không do chất thể cá biệt, nghĩa là không do chất thể cụ thể, nhưng chính mô thể tự cá biệt hóa, nhiên hậu chính mô thể là bản vị lập hữu. Cho nên trong những vật ấy bản vị không khác với bản tính. Vậy vì Thiên Chúa không phức hợp bởi chất thể và mô thể, như đã chứng minh (m.2), thành thử Thiên Chúa là chính Thiên Chúa tính, là sự sống của Người, và là tất cả những chi là thuộc tính của Người.

GIẢI ĐÁP.

1. Chúng ta chỉ có thể nói về những chỉ đơn thuần theo kiểu cách những phức thể, vì qua chúng, ta mới có được nhận thức. Vì chung quanh ta chỉ có những vật phức hợp, nên khi bàn về Thiên Chúa chúng ta dùng những từ cụ thể để chỉ sự lập hữu của Người; và dùng những từ trừu tượng để chỉ sự đơn thuần của Người. Vậy khi ta nói Thiên Chúa tính, sự sống hay là những gì tương tự nơi Thiên Chúa, thì phải hiểu sự khác biệt ấy chỉ có trong nhận thức của trí tuệ chúng ta, chứ không có khác biệt thực sự nào nơi Thiên Chúa.

2. Những công hiệu của Thiên Chúa thì giống như Người, nhưng không hoàn toàn mà chỉ theo mức độ nào đó. Và sự mô phỏng khiếm khuyết này giải thích tại sao ta phải sử dụng nhiều vật khác nhau để diễn tả điều đơn thuần và duy nhất. Và vì thế nơi các công hiệu này có sự phức hợp. Nhiên hậu nơi chúng bản vị không đồng nhất với bản tính.