Vấn đề 3. Về sự đơn thuần của Thiên Chúa. Mục 2

VẤN ĐỀ 3

VỀ SỰ ĐƠN THUẦN CỦA THIÊN CHÚA

Thomas Aquinas. Tổng luận thần học. "Về một Thiên Chúa", Tập 1. Phần I, Vấn đề 1-13. Joachim Nguyễn Văn Liêm và cộng sự phiên dịch và dẫn nhập. Tp. Hồ Chí Minh, 1999.

MỤC 2

Phải chăng nơi Thiên Chúa

có sự phức hợp của mô thể và chất thể?

NGHI VẤN. Hình như nơi Thiên Chúa có sự phức hợp của mô thể và chất thể.

1. Phàm chỉ có linh hồn đều phức hợp bởi chất thể và mô thể: vì linh hồn là mô thể của thân xác. Nhưng Thánh Kinh gán linh hồn cho Thiên Chúa: thư Do thái đã nhân danh ngôi vị Thiên Chúa rằng “Người công chính của Ta nhờ lòng tin sẽ được sống; nhưng nếu người ấy bỏ cuộc, thì linh hồn Ta sẽ không hài lòng về nó”. Cho nên Thiên Chúa thì phức hợp bởi chất thể và mô thể.

2. Sự giận dữ và vui mừng v.v. là những đam mê của phức thể, như nhà Hiền triết nói. Nhưng Thánh Kinh lại gán những điều ấy cho Thiên Chúa, như Thánh vịnh chép: “Trên dẫn riêng, Chúa đổ cơn thịnh nộ”. Cho nên Thiên Chúa thì phức hợp bởi chất thể và mô thể.

3. Chất thể là nguyên lý cá biệt hóa. Mà hình như Thiên Chúa là một cá vị: vì không làm thuộc từ cho nhiều vật. Cho nên Thiên Chúa phức hợp bởi chất thể và mô thể.

NHƯNG. Phàm chi phức hợp bởi chất thể và mô thể thì là vật thể: lượng có trương độ là thuộc tính tiên quyết của chất thể. Nhưng Thiên Chúa không phải là vật thể, như đã chứng minh. Cho nên Thiên Chúa không phức hợp bởi chất thể và mô thể.

LUẬN GIẢI. Nơi Thiên Chúa tuyệt nhiên không có chất thể. Thứ nhất, chất thể là điều ở trong tiềm thể. Nhưng trên đây đã chứng minh Thiên Chúa là hiện thể thuần túy, không có chi trong tiềm thể. Cho nên Thiên Chúa tuyệt nhiên không thể phức hợp bởi chất thể và mô thể.

Hai là, phàm chi phức hợp bởi chất thể và mô thể đều nên hoàn bị và thiện hảo bởi mô thể của nó: mà vì chất thể thông dự vào sự thiện hảo của mô thể, cho nên phải là thiện hảo do thông dự. Nhưng điều thiện hảo và tuyệt hảo đệ nhất, tức là Thiên Chúa, không phải là thiện hảo do thông dự, vì thiện hảo do yếu tính phải có trước thiện hảo do thông dự. Cho nên Thiên Chúa tuyệt nhiên không phức hợp bởi chất thể và mô thể.

Thứ ba, mọi tác nhân đều hoạt động theo mô thể, cho nên một vật là tác nhân như thế nào là do tương quan của nó với mô thể. Bởi thế vật là tác nhân đệ nhất và tự thân thì cũng phải là mô thể đệ nhất và tự thân. Vậy Thiên Chúa là tác căn đệ nhất, vì Người là nguyên nhân tác thành đệ nhất, như đã chứng minh (vđ.2, m.3). Cho nên Thiên Chúa là mô thể theo yếu tính của mình và không phức hợp bởi chất thể và mô thể.

GIẢI ĐÁP.

1. Ta gán linh hồn cho Thiên Chúa do sự tương tự với hành vi của chúng ta. Do linh hồn mà ta muốn điều gì cho chính mình: vì thế điều đẹp ý Thiên Chúa được coi là điều làm vui thỏa tâm hồn Người.

2. Những điều ấy được gán cho Thiên Chúa vì có sự tương tự nơi công hiệu: vì người thịnh nộ thì sửa phạt, cho nên sự sửa phạt của Thiên Chúa được nói bóng là sự thịnh nộ.

3. Những mô thể được tiếp nhận vào chất thể thì được cá biệt hóa bởi chất thể, chất thể này không thể được tiếp nhận vào chủ thể khác, vì là chủ thể tiếp nhận thứ nhất; còn mô thể, nguyên nó có thể được tiếp nhận bởi nhiều chủ thể khác, trừ phi bị cản trở bởi gì khác. Nhưng thứ mô thể vốn không thể được đón nhận vào chất thể, mà là mô thể tự lập hữu, chính vì không thể được đón nhận vào đâu khác, nên là mô thể tự cá biệt. Và mô thể ấy là Thiên Chúa. Nhiên hậu không cần có chất thể.