Vấn đề 6. Về sự thiện hảo của Thiên Chúa. Mục 1

VẤN ĐỀ 6

VỀ SỰ THIỆN HẢO CỦA THIÊN CHÚA

Thomas Aquinas. Tổng luận thần học. "Về một Thiên Chúa", Tập 1. Phần I, Vấn đề 1-13. Joachim Nguyễn Văn Liêm và cộng sự phiên dịch và dẫn nhập. Tp. Hồ Chí Minh, 1999.

Tiếp đến bàn về sự thiện hảo của Thiên Chúa. Về vấn đề này, bốn điều cần tìm hiểu:

1. Phải chăng thiện hảo thì thích hợp với Thiên Chúa?

2. Phải chăng Thiên Chúa là điều thiện tối thượng?

3. Phải chăng chỉ mình Ngài thiện hảo theo yếu tính? 

4. Phải chăng nhờ sự thiện hảo của Thiên Chúa mà mọi vật khác được thiện hảo?

MỤC 1

Phải chăng thiện hảo là thuộc tính của Thiên Chúa?

NGHI VẤN. Hình như thiện hảo không phải là thuộc tính của Thiên Chúa.

1. Lý tính của thiện hảo hệ tại cách thức, loại và trật tự. Mà những điều ấy không thích hợp với Thiên Chúa: Thiên Chúa thì bao la, và không hướng về chi hết. Cho nên thiện hảo không phải là thuộc tính của Thiên Chúa.

2. Thiện hảo là điều mọi vật đều ham muốn. Nhưng không phải mọi vật đều ham muốn Thiên Chúa, vì không phải mọi vật đều nhận biết Người, mà điều không được nhận biết thì đâu có được ham muốn. Cho nên thiện hảo không phải là thuộc tính của Thiên Chúa.

NHƯNG. Ngôn sứ Giê-rê-mi-a nói: “Đức Chúa thì thiện hảo với những ai tin cậy Người, với những ai hết lòng tìm kiếm Chúa”.

LUẬN GIẢI. Thiện hảo là điều thích hợp với Thiên Chúa hơn hết. Quả thực, phàm chi đáng được ham muốn là điều thiện hảo. Mà vật nào cũng ham muốn sự hoàn bị của mình. Nhưng sự hoàn bị và mô thể của công hiệu thì có phần giống với tác nhân: vì mọi tác nhân hoạt động thì phát sinh ra điều giống như mình. Cho nên chính tác nhân đáng được ham muốn, và có lý tính của điều thiện: mà điều được ham muốn nơi tác nhân là việc nên giống tác nhân mà công hiệu muốn thông dự. Vậy Thiên Chúa là tác căn đệ nhất của mọi vật, cho nên lý tính của điều thiện và của điều đáng được ham muốn phải thích hợp với Người. Vì thế ông Dionysio qui điều thiện cho Thiên Chúa như cho tác căn đệ nhất khi nói Thiên Chúa thì thiện hảo, vì nhờ Người mà mọi vật hiện hữu.

GIẢI ĐÁP. 

1. Cách thức, loại và trật tự thì thuộc về lý tính của điều thiện thụ tạo. Nhưng điều thiện ở nơi Thiên Chúa thì như nơi căn nguyên: bởi đó Người thiết định cách thức, loại và trật tự cho các vật khác. Cho nên ba thứ đó có nơi Thiên Chúa như nơi căn nguyên.

2. Mọi vật, khi ham muốn sự hoàn bị của mình là ham muốn chính Thiên Chúa, vì sự hoàn bị của mỗi vật đều là điều giống như Thiên Chúa, như đã trình bày (vđ.4, m.3). Theo đó trong những vật ham muốn Thiên Chúa, có những vật biết đích thị Thiên Chúa: đó là đặc trưng của những vật có lý trí. Có vật biết một vài khía cạnh thiện hảo được thông dự từ Thiên Chúa, điều này cả nhận thức giác quan cũng đạt được. Sau hết, có những vật tự nhiên ham muốn mà không có nhận thức nào cả, vì được hướng dẫn tới mục  đích của chúng bởi một chủ thể nhận thức cao hơn.