Vấn đề 8. Về sự hiện hữu của Thiên Chúa trong các vật. Mục 4

VẤN ĐỀ 8

VỀ SỰ HIỆN HỮU CỦA THIÊN CHÚA TRONG CÁC VẬT

Thomas Aquinas. Tổng luận thần học. "Về một Thiên Chúa", Tập 1. Phần I, Vấn đề 1-13. Joachim Nguyễn Văn Liêm và cộng sự phiên dịch và dẫn nhập. Tp. Hồ Chí Minh, 1999. | Xem: Bản dịch Tiếng Anh ; bản dịch tiếng Pháp.

MỤC 4

Phải chăng ở khắp nơi

là thuộc tính riêng của Thiên Chúa?

NGHI VẤN. Hình như ở khắp nơi không phải là thuộc tính riêng của Thiên Chúa.

1. Theo nhà Hiền triết: điều phổ quát thì ở mọi nơi mọi lúc: chất thể đệ nhất cũng ở khắp nơi, vì ở trong mọi vật thể. Nhưng Thiên Chúa không phải là thứ nào trong hai thứ đó, như đã rõ qua những điều nói trên. Cho nên ở khắp nơi không phải là thuộc tính riêng của Thiên Chúa.

2. Số thì ở trong những vật đã được đếm. Mà theo sách Khôn Ngoan, toàn thể vũ trụ được cấu thành theo số. Cho nên có con số nào đó ở trong toàn thể vụ trụ, nhiên hậu ở khắp nơi.

3. Toàn thể vũ trụ là một "toàn thể vật thể hoàn bị" nào đó, như nhà Hiền triết đã nói. Nhưng toàn thể vũ trụ thì ở khắp nơi: vì ngoài vũ trụ không còn nơi nào hết. Cho nên không phải một mình Thiên Chúa ở khắp nơi.

4. Nếu có vật thể nào là vô hạn, thì không có nơi nào ở ngoài nó. Cho nên nó sẽ ở khắp nơi. Vì thế hình như ở khắp nơi không phải là thuộc tính riêng của Thiên Chúa.

5. Toàn thể linh hồn thì ở khắp thân thể và ở từng phần của thân thể, như thánh Augustino nói. Nếu trong thế giới chỉ có một động vật, thì hồn của nó sẽ ở khắp nơi. Như thế ở khắp nơi không phải là thuộc tính riêng của Thiên Chúa.

6. Như thánh Augustino nói trong thư gửi Volusiano, “ở đâu linh hồn trông thấy thì ở đấy nó có cảm giác; ở đâu nó cảm giác thì ở đấy nó sống; ở đâu nó sống thì ở đấy nó hiện hữu”. Nhưng linh hồn trông thấy hầu như khắp nơi: vì tuần tự trông thấy toàn thể bầu trời. Cho nên linh hồn ở khắp nơi.

NHƯNG. Thánh Ambrosio nói: “Ai dám cho thụ tạo là Chúa Thánh Linh, Đấng ở trong mọi vật, mọi nơi và mọi lúc; đó quả là điều riêng biệt của Thiên Chúa tính?

LUẬN GIẢI. Ở khắp nơi cách ưu tiên và tự thể là thuộc tính riêng của Thiên Chúa. Ở khắp nơi cách ưu tiên là ở theo toàn thể hữu thể. Nếu vật nào ở khắp nơi theo những phần khác nhau tại những nơi khác nhau thì không phải là ở khắp nơi cách ưu tiên: điều phù hợp với vật nào theo thành phần của nó thì không phù hợp với nó cách ưu tiên: như người có răng trắng, thì sắc trắng không ưu tiên phù hợp với người ấy, mà với răng. Ở khắp nơi cách tự thể là khi ở khắp nơi không theo cách ngẫu trừ, với giả định nào đó, như giả dụ không còn vật thể nào nữa thì hạt kê có thể ở khắp nơi. Cho nên vật nào ở khắp nơi theo bất cứ giả thiết nào thì vật ấy mới tự thể ở khắp nơi.

Và điều này chỉ thích hợp với một mình Thiên Chúa. Dù có nhiều nơi đến chừng nào, và dù có nhiều nơi vô hạn, ngoài những nơi hiện có, Thiên Chúa vẫn nhất thiết hiện diện trong các nơi ấy: vì không chỉ có thể có nếu không nhờ Người. Như thế ở khắp nơi cách ưu tiên và tự thể thì phù hợp với Thiên Chúa, và là thuộc tính riêng của Người: vì dù có bao nhiêu nơi thì Thiên Chúa cũng nhất thiết ở trong mỗi nơi, và chính Thiên Chúa, chứ không phải một phần của Người ở đó.

GIẢI ĐÁP. 

1. Điều phổ quát và chất thể đệ nhất quả có ở khắp nơi, nhưng không theo cũng một cách thức hiện hữu.

2. Số, vì là phụ thể, không ở trong nơi chốn cách tự thể nhưng do ngẫu trừ. Cũng không phải toàn thể mà chỉ từng phần của số ở trong những vật được đánh số. Do đó, không ở khắp nơi cách ưu tiên và tự thể.

3. Toàn thể vũ trụ thì ở khắp nơi, nhưng không ưu tiên: vì không phải toàn thể vũ trụ ở từng nơi, mà từng phần của nó. Cũng không tự thể, vì giả dụ có những nơi nào khác, thì vũ trụ không ở những nơi này.

4. Nếu vật thể nào vô hạn thì nó ở khắp nơi; nhưng theo những phần của nó.

5. Nếu chỉ có một động vật, thì hồn nó ở khắp nơi cách ưu tiên, nhưng do ngẫu trừ.

6. Khi nói ở đâu linh hồn trông thấy, thì có thể hiểu hai cách: Một là trạng từ ở đâu chỉ tác động trông nhìn về phía đối tượng; theo nghĩa này thì quả là khi nhìn trời là trông thấy ở trên trời; và, theo cũng một ý nghĩa, cảm giác ở trên trời. Nhưng không có nghĩa là sống trên trời, hay ở trên trời: vì sống và ở không phải những hành vi ngoại thị, hoàn thành nơi đối tượng bên ngoài. Hai là khi hiểu trạng từ chỉ hành vi trông nhìn, như phát xuất từ người trông nhìn. Và theo kiểu nói của chúng ta, cũng đúng là ở đâu linh hồn trông thấy thì ở đấy nó cảm giác, ở đâu nó sống thì ở đấy nó hiện hữu. Nhưng không thể do đó mà kết luận ở khắp nơi.