Vấn đề 12. Thiên Chúa được chúng ta nhận biết như thế nào. Mục 12

VẤN ĐỀ 12

THIÊN CHÚA ĐƯỢC CHÚNG TA NHẬN BIẾT NHƯ THẾ NÀO?

Thomas Aquinas. Tổng luận thần học. "Về một Thiên Chúa", Tập 1. Phần I, Vấn đề 1-13. Joachim Nguyễn Văn Liêm và cộng sự phiên dịch và dẫn nhập. Tp. Hồ Chí Minh, 1999.| Xem: Bản dịch tiếng Anh

MỤC 12

Ở đời này chúng ta có thể nhờ lý trí tự nhiên 

mà biết Thiên Chúa chăng?

NGHI VẤN. Hình như ở đời này chúng ta không thể nhờ lý trí tự nhiên mà biết Thiên Chúa.

1. Boetio nói: “lý trí tự nhiên không thể thâu nhận một mô thể đơn thuần”. Mà Thiên Chúa là mô thể đơn thuần tuyệt vời, như đã chứng minh trên (vđ.3, m.7). Cho nên lý trí tự nhiên không thể nhận biết Người được.

2. Linh hồn, nhờ lý trí tự nhiên và không có giác tượng, không thể hiểu biết chi hết, như nhà Hiền triết đã nói. Nhưng vì Thiên Chúa là Đấng vô chất, chúng ta không thể có giác tượng về Người. Cho nên chúng ta không thể nhận biết Thiên Chúa bằng lý trí tự nhiên.

3. Cũng như bản tính là điều chung thì nhận thức bằng lý trí tự nhiên cũng là điều chung cho cả người thiện lẫn người ác. Mà sự nhận biết Thiên Chúa chỉ thích hợp với những người thiện: thực vậy, thánh Augustino nói, “trí khôn nhân loại không thể chú mục vào ánh sáng trác tuyệt như thế, nếu không được thanh tẩy bởi sự ngay chính của đức tin”. Cho nên Thiên Chúa không thể được nhận biết bằng lý trí tự nhiên.

NHƯNG. Thánh Tông đồ nói: “Những gì người ta có thể biết về Thiên Chúa, thì thật đã hiển nhiên trước mắt họ”, nghĩa là những điều về Thiên Chúa thì khả tri đối với lý trí tự nhiên.

LUẬN GIẢI. Nhận thức tự nhiên của chúng ta khởi diễn từ giác quan: vì thế nhận thức tự nhiên của chúng ta có thể được những vật khả cảm dẫn đưa đến đâu, thì cũng mở rộng đến đấy. Nhưng trí khôn của chúng ta không thể nhờ những vật khả cảm để vươn lên, đến độ nhìn thấy yếu tính Thiên Chúa: vì những tạo vật khả cảm là những công hiệu không toàn ứng với quyền năng của Thiên Chúa. Vì thế không thể nhờ nhận biết những vật khả cảm mà biết được tất cả quyền năng của Thiên Chúa; nhiên hậu cũng không thể nhìn thầy yếu tính của Người. Nhưng vì những vật ấy là những công hiệu lệ thuộc vào Người như căn nguyên, cho nên chúng ta có thể nhờ những công hiệu ấy hướng dẫn để biết là có Thiên Chúa; và biết những gì thiết yếu phù hợp với Người như căn nguyên đệ nhất của mọi vật, trổi vượt trên mọi thụ tạo. Cho nên chúng ta có thể biết tương quan của Người với vật thụ tạo, nghĩa là Người là căn nguyên mọi vật, và sự khác biệt giữa Người và các vật thụ tạo; ấy là Người không phải là bất cứ điều gì Người đã dựng nên, và đây không phải vì sự thiếu thốn của Người, mà vì Người trổi vượt trên hết.

GIẢI ĐÁP. 

1. Lý trí không thể nhận biết mô thể đơn thuần, đến nỗi biết nó là gì; nhưng có thể biết là có nó.

2. Thiên Chúa được nhận biết bởi tri thức tự nhiên qua những giác tượng biểu thị công hiệu của Người.

3. Sự nhận biết yếu tính Thiên Chúa vì nhờ ân sủng nên là điều riêng của những người thiện; nhưng sự nhận biết Thiên Chúa bằng lý trí tự nhiên thì thuộc về cả người thiện lẫn người ác. Vì thế thánh Augustino viết: “Tôi không chấp nhận điều tôi đã nói trong lời nguyện: “Lạy Thiên Chúa, Chúa chỉ muốn cho những người trong sạch biết chân lý”. Quả thực, người ta có thể vặn lại rằng, cả những người không trong sạch cũng biết nhiều chân lý, nghĩa là bằng lý trí tự nhiên”.