Vấn đề 3. Về sự đơn thuần của Thiên Chúa. Mục 6

VẤN ĐỀ 3

VỀ SỰ ĐƠN THUẦN CỦA THIÊN CHÚA

Thomas Aquinas. Tổng luận thần học. "Về một Thiên Chúa", Tập 1. Phần I, Vấn đề 1-13. Joachim Nguyễn Văn Liêm và cộng sự phiên dịch và dẫn nhập. Tp. Hồ Chí Minh, 1999.

MỤC 6

Nơi Thiên Chúa có phụ thể nào chăng?

NGHI VẤN. Hình như nơi Thiên Chúa có một vài phụ thể.

1. Bản thể không phải là phụ thể của chi hết, như nhà Hiền triết đã nói. Vì thế phàm chi là phụ thể nơi một vật thì không thể là bản thể nơi vật khác: như đã chứng minh, nhiệt lực không phải là mô thể của lửa, vì ở nơi các vật khác, nó là phụ thể. Nhưng sự thông thái, nhân đức, v.v. nơi chúng ta là những phụ thể, được gán cho Thiên Chúa. Cho nên nơi Thiên Chúa cũng có những phụ thể. 

2. Trong bất cứ giống nào cũng phải có nguyên khởi. Nhưng có nhiều giống phụ thể. Vậy nếu nguyên khởi của các giống ấy không có nơi Thiên Chúa, ắt phải có nhiều nguyên khởi ngoài Thiên Chúa: đó là điều không phù hợp.

NHƯNG. Mọi phụ thể đều trụ ở một chủ thể. Thiên Chúa không thể là chủ thể: vì mô thể đơn thuần không thể là chủ thể, như Boetio đã nói. Cho nên nơi Thiên Chúa không thể có phụ thể.

LUẬN GIẢI. Theo những điều đã nói, hiển nhiên nơi Thiên Chúa không thể có phụ thể. Một là, vì chủ thể so sánh với phụ thể là như tiềm thể với hiện thể: vì do phụ thể mà chủ thể ở trong hiện thể một cách nào đó. Nhưng phải loại trừ mọi tiềm thể khỏi Thiên Chúa, như đã thấy trên đây (m.1).

Hai là, vì Thiên Chúa là chính hữu thể của mình, thế mà, như Boetio đã nói: mặc dầu vật hiện hữu có thể có gì khác thêm vào, nhưng chính hữu thể thì không thể có gì khác thêm vào; ví dụ vật nóng có thể có cái gì khác nhiệt lực, như màu trắng; nhưng chính nhiệt lực không có chỉ khác ngoài nhiệt lực.

Ba là, phàm hiện hữu tự thân thì phải có trước vật hiện hữu do ngẫu trừ. Vậy Thiên Chúa là hữu thể đệ nhất thuần túy (vđ.2, m.3), nơi Người không thể có chi là phụ thể. Lại những thuộc tính, như khả năng biết cười nơi con người, cũng không thể có nơi Người, vì những phụ thể ấy được phát sinh do những nguyên lý của chủ mà nơi Thiên Chúa không thể có chi thụ tác, vì Người là căn nguyên đệ nhất. Cho nên nơi Thiên Chúa tuyệt nhiên không có phụ thể.

GIẢI ĐÁP. 

1. Nhân đức và sự thông thái không có nơi Thiên Chúa và nơi chúng ta theo đơn nghĩa, như sẽ bàn dưới đây (vđ.13, m.5). Cho nên những phụ thể không có nơi Thiên Chúa như nơi chúng ta.

2. Vì bản thể có trước phụ thể, nên những nguyên khởi của phụ thể được quy kết vào những nguyên khởi của bản thể như vào những điều có trước. Mặc dầu Thiên Chúa không phải là nguyên khởi gồm thâu trong giống bản thể; tuy nhiên, Người là nguyên khởi ở ngoài mọi giống và là nguyên khởi đối với mọi hữu thể.