Điều đòi hỏi trong việc nghiên cứu triết học

HIỆN TƯỢNG HỌC TINH THẦN - MỤC LỤC

LỜI TỰA

15.

ĐIỀU ĐÒI HỎI TRONG VIỆC NGHIÊN CỨU TRIẾT HỌC

G. W. F. HEGEL (1770-1831)

BÙI VĂN NAM SƠN dịch và chú giải

Georg Wilhelm Friedrich Hegel. Hiện tượng học tinh thần. Bùi Văn Nam Sơn dịch và chú giải. Nxb. Văn học, Hà Nội, 2006. | Phiên bản điện tử đăng trên triethoc.edu.vn có sự cho phép của dịch giả. | Nguyên bản tiếng Đức | Bản dịch tiếng Anh.

§ 58

Vì thế, điều quan trọng trong việc nghiên cứu khoa học là phải tự đảm đương nỗ lực của [tư duy bằng] Khái niệm (Anstrengung des Begriffs). Khoa học đòi hỏi phải tập trung sự chú ý vào Khái niệm, xét như là Khái niệm, vào các quy định đơn giản, chẳng hạn như “Tồn tại-tự mình” (Ansichsein), “Tồn tại-cho mình” (Fürsichsein), “sự ngang bằng với chính mình” (Sichselbstgleichheit) và v.v.., bởi chúng đều là những sự tự-vận động thuần túy mà ta có thể gọi là những “linh hồn”, nếu Khái niệm về chúng không biểu thị một điều gì còn cao hơn nữa, so với tên gọi này.

Dùng tư duy bằng Khái niệm để chặng đứng thói quen chạy theo các biểu tượng (Vorstellungen) là việc khó nhọc, không kém gì phải cắt đứt lối tư duy hình thức, [sơ đồ hóa] chỉ biết “lý sự” (räsonnieren) lẩn quẩn tới lui giữa những tư tưởng không-hiện thực. Thói quen chạy theo các biểu tượng có thể mệnh danh là lối tư duy [duy] chất liệu, một [trạng thái] ý thức bất tất chỉ biết chìm đắm trong chất liệu, và vì thế, thấy khó chịu khi đồng thời phải nâng Tự ngã của mình ra khỏi chất liệu, giữ cho nó thuần khiết và để tồn tại [tự do] nơi-chính mình (bei sich sein). Còn ngược lại, lối tư duy “lý sự” (Räsonnieren) thì thoát ly khỏi chất liệu và tự phụ đặt mình lên trên chất liệu. | Đối với lối tư duy này, điều đòi hỏi là phải nỗ lực từ bỏ sự “tự do thoát ly” này; và thay vì là một nguyên tắc vận động tùy tiện đối với nội dung, sự tự do này cần đắm mình và thâm nhập vào trong nội dung; cần để cho nội dung tự-vận động theo đúng bản tính riêng của nó; nghĩa là tự-vận động do chính Tự ngã như là Tự ngã của riêng nó; và [hãy chỉ] quan sát tiến trình vận động này. Phải từ bỏ việc cắt đứt tiết điệu vận động nội tại của Khái niệm, không được can thiệp vào tiết điệu ấy bằng sự tùy tiện và bằng một sự thông thái sở đắc từ nơi khác. | Bản thân sự kiêng cữ này là một yếu tố cốt yếu để tập trung chú ý vào Khái niệm.