Thuật ngữ chuyên biệt
-
Khái niệm Biện chứng pháp trong triết học Kant
13/02/2023 13:39HOWARD CAYGEL ĐINH HỒNG PHÚC dịch | Nội dung của môn Lôgíc học siêu nghiệm trong PPLTTT được chia thành hai đề mục: “Phân tích pháp” và “Biện chứng pháp”. Phân tích pháp tháo rời những công việc có tính hình thức của giác tính và lý tính thành những yếu tố
-
Khái niệm "Bản thể" trong triết học Hegel
11/02/2023 13:51MICHAEL INWOOD | CÙ NGỌC PHƯƠNG dịch | Chữ Substanz đã đi vào tiếng Đức thời Trung đại từ chữ La-tinh substantia, đến lượt nó, substantia bắt nguồn từ động từ substare (“đứng dưới, ở dưới, có mặt”). Nghĩa gốc của nó vì thế giống với nghĩa gốc của chữ “SUBJECT”
-
Khái niệm phép biện chứng của Hegel
08/02/2023 09:08MICHAEL INWOOD | CÙ NGỌC PHƯƠNG dịch | Dialektik xuất phát từ chữ dialektikē (technē) của tiếng Hy Lạp, chữ này đến từ động từ dialegesthai, nghĩa là “đối thoại”, nguyên nghĩa là “nghệ thuật đối thoại”, nhưng thường được Plato sử dụng cho phương pháp triết học đúng đắn.
-
Thuật ngữ Hy Lạp: Sophía / σοφία : minh triết, minh triết lý thuyết
15/11/2022 18:55Nghĩa ban đầu của chữ này gắn nó với nghề thủ công, xem Homer, Il. xv. 412; Hesiod, Các tác phẩm, 651 (so sánh Aristotle, Eth. Nich. vi, 1141a). Vào thời Herodotus, nó cũng bao hàm một loại tính ưu việt nào đó đậm chất lý thuyết hơn,
-
Autos / αὐτός: tự-mình, tự thân. (Pháp: lui-même, en soi)
10/05/2022 17:43Về mặt ngữ pháp, autos vừa có nghĩa là tự-mình, tự-thân, vật tự-thân (latin: ipse), vừa có nghĩa là cái chính nó, chính bản thân sự vật : to auto / τό αὐτό (giống trung)
-
anankê (hê) / ἀνάγκη ἡ : tất yếu. Pháp: la nécessité. Latin: necessitas.
08/05/2022 16:10Nghĩa nguyên thủy: "mệnh lệnh không thể lay chuyển của thần linh" (Empédocle, mảnh văn 125 và 126). Sau đó được sử dụng theo nghĩa triết học (Platon, Aristote, Épicure, các nhà Khắc kỷ).
-
aïtia (hê) / αἰτία (ἡ) : nguyên nhân (Latin: causa. Hiếm hơn: aïtion (to) / αἴτιον (τό))
04/05/2022 20:08Platon nhận định rằng thế giới, cái đẹp nhất trong mọi sự vật, cần phải có một tác giả hoàn hảo nhất của mọi nguyên nhân (arison tôn aïtiôn / ἄριστων τῶν αἴτιον).
-
Triết học (Hy Lạp: φιλοσοφία; Latinh: philosophia; Pháp: la philosophie)
09/01/2021 15:13IVAN GOBRY | ĐINH HỒNG PHÚC dịch || Người nghĩ ra từ triết học, Diogène Laerce cho ta biết, là Pythagore. Ông xét thấy rằng không ai có thể tự cho mình là hiền minh cả, và sự minh triết là đặc quyền của thần linh. Vì thế, ông thích gọi mình là triết gia (philosophe)
-
TỒN TẠI (being)
16/03/2020 20:26GARY COX | ĐINH HỒNG PHÚC dịch || Sartre thường dùng chữ ‘tồn tại’ với nghĩa là tồn-tại-tự-mình, tức cái đang là, cái về cơ bản là đang hiện hữu. Tuy nhiên, ông cũng gọi tồn tại của sự phủ định tồn tại bằng thuật ngữ ‘tồn-tại-cho-mình’.
-
Chủ nghĩa hiện sinh (Existentialism)
15/03/2020 12:23GARY COX | ĐINH HỒNG PHÚC dịch || CHỦ NGHĨA HIỆN SINH (Existentialism) - Một phong trào trí tuệ của các nhà triết học, tâm lý học, tiểu thuyết, viết kịch, nghệ sĩ và nhà làm phim chủ yếu ở Lục địa Âu châu, phát triển mạnh mẽ trong các thế kỷ
-
Tính ý hướng (intentionality)
12/03/2020 20:42GARY COX | ĐINH HỒNG PHÚC dịch || Tính ý hướng (intentionality). Theo các nhà hiện tượng học như Brentano, Husserl và Sartre, tính ý hướng là đặc điểm xác định của ý thức. Ý thức là hư vô tự mình.
-
Thuyết hiện sinh là một thuyết nhân bản (1946)
12/03/2020 01:22GARY COX | ĐINH HỒNG PHÚC dịch || Thuyết hiện sinh là một thuyết nhân bản gánh lấy trách nhiệm bảo vệ thuyết hiện sinh trước những phê phán từ phía những người Kitô, những người theo thuyết duy lý và
-
Ý THỨC (consciousness)
11/03/2020 10:47Ý THỨC (consciousness). - Tồn-tại-cho-mình ở cấp độ hiện tượng học. Một thuật ngữ ít nhiều đồng nghĩa với tồn-tại-cho-mình, thường được sử dụng thay thế cho tồn-tại-cho-mình. Theo quan niệm của Sartre và các nhà hiện tượng học
-
TỒN-TẠI-CHO-MÌNH (being-for-itself)
10/03/2020 14:23GARY COX | ĐINH HỒNG PHÚC dịch || “Tồn-tại-cho-mình” được dùng để chỉ bản tính hay cách tồn tại thực chất của ý thức hay tính nhân vị. Mọi ý thức hay nhân vị thực chất là tồn-tại-cho-mình, cho nên trong nhiều ngữ cảnh, thuật ngữ “ý thức”,
-
TÍNH ĐÍCH THỰC (Authenticity)
08/03/2020 12:30GARY COX | ĐINH HỒNG PHÚC dịch || Tính đích thực. Phản đề của ngụy tín. Khắc phục sự ngụy tín. Một dự phóng được duy trì có cân nhắc, và trong dự phóng ấy cá nhân xác quyết sự tự do của mình, gánh lấy trách nhiệm mà không hối tiếc cho
-
HỮU THỂ HỌC / BẢN THỂ HỌC (Ontology)
02/03/2020 12:07GARY COX | ĐINH HỒNG PHÚC dịch || Sự tra vấn triết học về bản tính nền tảng của hiện hữu, thực tại, tồn tại. Các triết gia khác nhau tán thành những bản thể học khác nhau vì họ có những quan điểm khác nhau